10 کیلومتر بالاتر از روستای ماسوله کنونی، آثار انسانی متعددی مانند تنور سنگی... که به روستای قدیم ماسوله تعلق داشته را می توان مشاهده کرد, در کاوش های باستان شناسی انجام شده بر روی روستای قدیمی سفال هایی متعلق به قرن پنجم تا هشتم میلادی یافت شده است که مستندات تاریخی قابل توجه دقیقی دارند. از سال 1385 روستای قدیم ماسوله در شاخص کشوری قرار گرفت.

جغرافیای روستای ماسوله

امروز شهرستان ماسوله روستایی کوچک متشکل از معماری سنتی است که دارای 100 هکتار وسعت است,ماسوله از سمت شمال به شهرستان ماسال، از جنوب به علی طارم, از شرق به دشت فومن و از غرب به خلخال (استان زنجان)، محدوده مرکزی روستا از سه جهت شمال، جنوب و مشرف است. از غرب به کوه و از شرق به دره می رسد , ارتفاع آن از دریای آزاد 1050 متر است و آب و هوای کوهستانی با تابستان های خنک و زمستان های سرد و برفی دارد. اطراف ماسوله پوشیده از جنگل است .راه ارتباطی اصلی آن از سمت فومن است. معماری ماسوله بسیارمنحصر به فرد است. محفظه راهرو و سقف هر دو به عنوان پیاده رو استفاده می شود. بافت معماری روستا در دوران زندیه و خیابان های کوچک شکل گرفته است و پله های زیادش امروزه اجازه استفاده از وسایل نقلیه موتوری را نمی دهد. اگر بخواهیم معماری ماسوله را در یک جمله بیان کنیم می توان چنین گفت که : حیاط ساختمان‌های بالایی، پشت بام ساختمان‌های پایین است. تعداد طبقات ساختمان ها نیز معمولا 2 طبقه است.

محلات روستاهای ماسوله

ماسوله دارای بازارچه ۴ طبقه و ۴ قسمت اصلی است:

خانه بار (خونا ور)

مسجد بار (مازا ور)

کی سار (شامل: کافه کی سر و بن کی سر)

اسد محله (آسمال)

همه آنها در حال و هوای مستقل در فاصله های کوتاه در بازار بزرگ روستا قرار گرفته اند. کنون در ماسوله بیش از 350 واحد مسکونی وجود دارد که در گذشته (100 سال پیش) تعداد واحدها 600 واحد بوده است. در بازار آن بیش از 120 واحد تجاری، بیش از 4 کاروانسرا، 2 حمام گنج، بیش از 33 آبنمای عمومی (خونی)، 10 مسجد و 5 امامزاده وجود دارد که نشان از رونق این شهر در دوره های اخیر دارد. جمعیت ماسوله طی 60 سال گذشته کاهش چشم گیری یافته است.

اقتصاد ماسوله

قرار گرفتن در شاهراه ارتباطی سابق و وجود هشت کاروانسرا بیانگر این مطلب است که  مردمان زیادی در ماسوله معامله می کردند. صنایع دستی ماسوله شامل: صنایع چوب و فلز تا حدود دهه شصت رایج بود که اکنون به کلی از بین رفته است. اکنون اقتصاد روستا بر پایه گردشگری است.

زبان مردم ماسوله

زبان اصلی مردم ماسوله مانند مردم, غرب گیلان و جنوب جمهوری آذربایجان "زبان تالشی" است. زبان تالشی یکی از زبان های کهن است که در شمال غربی ایران نیز رایج است . زبان تالشی از خانواده زبان های خزری است و به زبان تاتی بسیار نزدیک است. «زبان تالشی» با زبان‌های دیگر شمال ایران مانند «گیلکی» و «مازندرانی» نیز هم خانواده است اما با آن‌ها تفاوت‌های چشمگیری دارد. اقوام تات، تالشی و مازندرانی به زبان‌های متفاوتی صحبت می‌کنند که متفاوت از زبان فارسی و شبیه به زبان‌های مادی و فارسی و اوستایی است. زبان تالشی شبیه زبانهای اوستایی و کردی است. این زبان به زبان باستانی آذربایجان نزدیک است. زبان تالشی به عنوان یکی از زبان‌های شمال غربی ایران است که شباهت زیادی به زبان‌های ماد-فارسی، آذری، اوستا، آذری قدیم دارد. 

با اقامت در هتل صبوری علاوه بر کذراندن اوقاتی آرام و دلنشین می توانید در مدت زمان کوتاهی به این مکان شگفت انگیز دسترسی پیدا کنید.